დაცული ტერიტორიები

საქართველოს, ბიომრავალფეროვნების მიხედვით, ევროპაში – პირველი, ხოლო მსოფლიოში 71-ე ადგილი უკავია. ენდემების მაჩვენებელი ჩვენს ქვეყანაში 8%-ია და მსოფლიოში 56-ე ადგილი უჭირავს, ხოლო ინდექსი 3072-ია.ქვეყნის ბიომრავალფეროვნების დასადგენად იყენებენ სპეციალურ ინდექსს, რომელიც ცოცხალი ორგანიზმების სახეობათა საერთო რაოდენობის და მათი ენდემების წილით გამოითვლება.

საქართველოს, ბიომრავალფეროვნების მიხედვით, ევროპაში – პირველი, ხოლო მსოფლიოში 71-ე ადგილი უკავია. ენდემების მაჩვენებელი ჩვენს ქვეყანაში 8%-ია და მსოფლიოში 56-ე ადგილი უჭირავს, ხოლო ინდექსი 3072-ია.

უკანასკნელ წლებში მსოფლიოში და, მათ შორის, საქართველოშიც მეტად აქტუალური გახდა გარემოსდაცვითი საქმიანობა და ამ მიმართულებით პროგრამების განხორციელება. გარემოს და საზოგადოების მდგრადი განვითარების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საკითხია დაცული ტერიტორიებისს ქსელის გაფართოება. XX საუკუნეში ბუნების დაცვამ მასშტაბური ხასიათი მიიღო და დაცული ტერიტორიების რიცხვი სწრაფად გაიზარდა. ამაში მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვის მსოფლიოს განვითარებულ ქვეყნებში ბუნებისდაცვითი მიმართულების ეროვნული თუ საერთაშორისო ორგანიზაციების შექმნას. ერთ-ერთი ასეთი არასამთავრობო ორგანიზაციაა ბუნების დაცვის მსოფლიო ფონდი (WWF), რომელიც ამჟამად ასზე მეტ ქვეყანაში, მათ შორის, საქართველოშიც ახორციელებს თავის საქმიანობას.

საქართველოს დაცულ ტერიტორიებს უდიდესი როლი ენიჭებათ ბუნების დაცვისა და ეკოლოგიური განათლების საქმეში.

პირველი დაცული ტერიტორია – ლაგოდეხის სახელმწიფო ნაკრძალი შეიქმნა ჯერ კიდევ 1912 წელს. ამჟამად კი დაცული ტერიტორიების საერთო ფართობი 600 490,04 ჰა, რაც ქვეყნის ტერიტორიის დაახლოებით 8.62 %-ია. დაცული ტერიტორიების დაახლოებით 75 % ტყით არის დაფარული. 2014 წლის მონაცემებით საქართველოში 14 სახელმწიფო ნაკრძალი, 11 ეროვნული პარკი, 19 აღკვეთილი, 41 ბუნების ძეგლი და 2 დაცული ლანდშაფტია.

დაცული ტერიტორიების დეტალური ჩამონათვალი იხილეთ აქ

საქართველოში კანონით აკრძალულია ნადირობა ცხოველთა იმ სახეობებზე, რომლებიც გადაშენების პირასაა, კერძოდ, არჩვზე, ნიამორზე, ჯიხვზე, ზოლიან აფთარზე და სხვა.

1982 წელს გამოცემულ “საქართველოს წითელ წიგნში” მოცემულია ცნობები ცხოველთა და მცენარეთა იშვიათი და გადაშენების პირას მისული ცალკეული სახეობების შესახებ. მასში ცხოველთა 65 და მცენარეთა 161 სახეობაა შეტანილი.

ჩვენს ქვეყანაში განსაკუთრებული ფენომენია არაორგანული ბუნების ძეგლები, რომლებიც მრავლადაა მიმოფანტული საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში.

“წითელ წიგნში” შეტანილია არაორგანული ბუნების 77 ძეგლი. ისინი ორ ჰგუფად იყოფა: ა) გეოლოგიურ-გეომორფოლოგიური – კარსტული მღვიმეები, გამოქვაბულები, კანიონები და ხეობები, ბუნებრივი ხიდები, განამარხებული ტყე, კლდის ბუნებრივი სვეტები და კოშკები და სხვა; ბ) ჰიდროლოგიური – ტბები, ჩანჩქერები, ვოკლუზები და სხვა.

ურბანიზაციისა და ტექნიკური პროგრესის დაჩქარებულმა ტემპებმა მწვავედ დააყენა დიდი ქალაქების ირგვლივ საგარეუბნო და სანიტარული დაცვის მწვანე ზონების შექმნის აუცილებლობა. სწორედ ამ მიზნით შეიქმნა თბილისი-რუსთავის მწვანე ზონა. იმავე ფუნქციას ასრულებენ საკურორტო ტყეებიც.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. ბლიაძე მაია, ჭანტურია გია, დავით კერესელიძე. “გეოგრაფია – თეორიული კურსი აბიტურიენტებისათვის”. ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა. 2013 წ.
2. ქართული ვიკიპედია